Info Guatamala
Door: Webmaster
20 April 2005 | Nederland, Amsterdam
Guatemala
Algemeen
Guatemala heeft een oppervlakte van 108 889 vierkant kilometer, wat neerkomt op anderhalf keer de Benelux. Hoewel het dus maar een klein landje is, zijn in Midden-Amerika alleen Honduras en Nicaragua ietsje groter. Die landen kennen echter niet zo'n grote verscheidenheid aan landschappen en klimaten.
Foto: Harm van Hees
Het land kan geologisch in drie stroken worden verdeeld. Ten eerste een langgerekte baan vulkanisch gebergte, die zo'n vijftig kilometer landinwaarts van oost naar west loopt en de Pacifische kust volgt. Parallel daaraan loopt een gewoon gevormd hooggebergte met aan de Mexicaanse grens toppen tot 3600 meter. Verder oost- en noordwaarts gaat dit over in een droog middengebergte dat zich voortzet in Honduras en El Salvador. Het noorden van het land bestaat grotendeels uit het junglelaagland van de Péten.
Natuur
In Guatemala komen meer plantensoorten voor dan in Canada, de VS en Europa bij elkaar. Er zijn maar liefst dertig microklimaten binnen dit kleine stukje tropen. De junglevegetatie in de Péten en de nevelwoudflora van de Verapaz zijn het rijkst.
Alleen de duiven en straathonden in Guatemala zijn hetzelfde als bij ons. Verder trekt alle levende have hier de aandacht. Voor vreemd gevogelte hoeft u niet eens de stad uit, want zelfs in het Parque Central hebben de mussen kod
Foto: Verkeersbureau Guatemala
dige kuifjes of rossige nekjes.
Voor nog exotischere dieren hoeft u ook niet al te veel ontberingen te doorstaan. De simpel te bereiken ruïnes van Tikal liggen midden in de jungle, waar het krioelt van de spin- en brulapen, de toekans, de papagaaien en de agoeti’s.
Cultuur
Guatemalanen zijn zeer vriendelijk en beleefd, maar het cultuurverschil is meestal te groot om echt bevriend met hen te raken. Met ladino’s die in de VS hebben gewoond gaat het nog wel, maar vooral met de Indianen kan het lastig zijn om een wat langer gesprek te voeren. U sluit beter bij hun belevingswereld aan als u zich thuis een beetje geïnformeerd heeft over de landbouwmethodes en de plaatselijke gewassen.
Aanstoot geeft u alleen als u fotografeert in kerken of zich al te sexy kleedt in afgelegen dorpjes. Over het algemeen zien ze ons als (vreedzame) bezoekers van een andere planeet, op wier gedrag en kledingswijze het niet de moeite is om kritiek te leveren.
Taal
Het Castiliaanse Spaans is de voertaal; alleen in de aller-duurste hotels verstaat men een beetje Engels. (De bevolking begroet u gewoonlijk met een hartelijk ‘goodbye’.) Het Latijns-Amerikaanse Spaans wijkt op een aantal punten af van het Europese Spaans. In Spanje spreekt men sneller en minder zangerig en men formuleert duidelijker. Een woord als ‘agua’ wordt in de mond van een Guatemalaan ‘a-oe-a’. De ‘v’ die in het Spaans gewoonlijk een b-achtige klank wordt, blijft dikwijls een v in deze streken. De zachte Spaanse th-klank is messcherp in Guatemala. Ook het idioom wil nogal eens verschillen. Om wat willekeurige voorbeelden te geven: ‘vosotros’ wordt nooit gebruikt, men zegt ‘ustedes’; ‘vos’ is een denigrerende vorm van ‘tu’ (zoiets als ‘jij daar’); een ‘camioneta’ is een goedkope bus, een ‘carro’ is een auto. Net als in het Nederlands gebruiken ze in het Amerikaanse Spaans te pas en te onpas verkleinwoordjes.
In 1990 onderscheidde men nog 24 verschillende indianentalen. Al deze talen stammen af van een proto-Maya-taal. Er zijn op het Guatemalaanse grondgebied sinds ongeveer 500 na Christus een viertal grote stromingen te onderscheiden. Binnen zo'n stroming kan men elkaar wel verstaan (een Quiché verstaat een Cakchiquel zoals een Duitser een Hollander verstaat), erbuiten wordt het lastiger (een Quiché verstaat een Mam, zoals wij een Deen verstaan) en neemt men zijn toevlucht tot het elementaire Spaans dat de meeste Indianen tussen de zes en zestig wel beheersen. Omdat bijna 85 procent van de indianen analfabeet is, evolueren de talen sneller dan bij ons. Pas sinds een jaar of twintig wordt er serieus gepoogd woordenlijsten en grammatica's op te stellen.
Klimaat en beste reistijd
Guatemala is altijd mooi en leuk. U moet echter weten wat u te wachten staat.
Foto: Manon van der Lit
De drukste maanden zijn januari, maart, juli, augustus en december. De minste toeristen komen in mei, juni en september. In juli en augustus komen de Amerikanen. Het soort Europeanen dat naar Guatemala gaat, is vooralsnog van het soort dat het zelf kan bepalen wanneer het op vakantie gaat. De meeste regen valt gewoonlijk in juli en oktober en wel tegen de westelijke hellingen van het hooggebergte langs de Pacifische kust. Zacapa, Retalhuleu en de Pacifische kust zijn het hele jaar door de heetste plekken van het land.
In Quezaltenango zijn de maximumtemperaturen niet lager dan in de hoofdstad. 's Nachts is het er echter al gauw tien graden kouder (soms tot tegen het vriespunt). Sneeuw en ijs vindt u alleen op de allerhoogste berg- en vulkaantoppen in de vroege ochtend. Op de hoogvlakte boven Huehuetenango zijn 's nachts temperaturen gemeten van vijftien graden onder nul.
Elke boom verliest in een andere maand zijn blad. De meeste bloemen zijn er in mei. Eind februari is het het heetste in het land. Het bergland is het mooist en het aangenaamst in juni en juli. In de regentijd is het vaak zo dat je de hele dag zorgelijk naar de lucht kijkt, maar dat het pas na zessen echt begint te regenen. Bij wolkbreuken in de regentijd lopen huizen onder en raken hele bergdorpen binnen een half uur volkomen geïsoleerd.
Jungletochten kunt u het allerbest in juni maken, als het nog niet te nat is, maar er toch af en toe een bui valt. De meeste muggen zijn er eind juli en eind september. Werkelijk een plaag is het dan alleen in de Petén en langs de Pacifische kust.
Eten en drinken
Eten
Hoewel de Guatemalaanse keuken sterk aanleunt tegen de Mexicaanse en de Spaanse,
Foto: Manon van der Lit
is het eten zelden of nooit heet. Het eten is evenmin vet. In de indianengebieden kan het echter wel eentonig zijn: bonen, roerei en tortilla's.
De basis van het indianenvoedsel, van Californië tot Argentinië, is altijd de viereenheid geweest van maïs, bonen, chilipepers en pompoen. In Midden-Amerika is de maïsbereiding echter op een essentiële manier anders dan elders, en dit is wellicht de verklaring waarom juist de Maya's tot de meest geavanceerde cultuur kwamen van het hele werelddeel. De maïs wordt door de Middenamerikanen gekookt in een mengsel van water en witte kalk. Dit levert een maïspap (nixtamal) op, die vervolgens met een stenen handmolen (metate de mano) tot ongezuurd deeg wordt gemaakt, waar uiteindelijk de bekende tortilla's uit worden vervaardigd. Het belang van de nixtamalbereiding ligt daarin dat maïs van zichzelf te weinig aminozuren en vitamine B bevat om als basisvoedsel te kunnen dienen. De toegevoegde kalk herstelt de balans van de essen-tiële aminozuren en werkt de onontbeerlijke nicotinezuuramiden op, zonder welke een volk ten gronde zou gaan aan de fatale ‘Pellagra’, een ziekte aan de huid en het zenuwstelsel.
Op markten worden allerlei vruchten verkocht, die men in eigen land nooit of zelden te zien krijgt. Om wat voorbeelden te geven: de pitahaya lijkt een beetje op een artisjok, maar blijkt van binnen een paarse sappige cactusvrucht vol pitjes. Hij smaakt enigzins als een kiwi. Miltomates zijn tomaatachtige vruchten met een bruin schilletje. De jocote lijkt op een kleine avocado en smaakt als een zure, Surinaamse guave.
Op markten en in de winkeltjes tegenover Doña Luisa's in Antigua, wordt cherlanka verkocht, honingblokjes die een beetje naar Turks fruit smaken. Bananenchips platanillas worden u aangeboden door jongens en meisjes die uw bus bestormen zogauw hij even stil staat. Ze zijn heerlijk en minder vet dan onze chips. Pas wel op dat u uw vullingen er niet kapot op bijt.
Drinken
Ze mogen dan de beste koffie van de wereld produceren, van koffiezetten hebben ze weinig kaas gegeten. Standaard is dat u een bak krijgt uit een grote pot Turkse koffie die al uren staat te pruttelen. Ook in de betere gelegenheden is de koffie of te slap, of te sterk. De koffie die we in de Benelux drinken komt vaak uit Guatemala. Dat die koffie wel smakelijk is, heeft te maken met het feit dat de Guatemalanen hun beste koffie naar Europa exporteren, de tweede keus naar de VS en de slechtste voor eigen gebruik houden. Daarbij slagen ze er niet in hun koffiebonen goed te branden, bij gebrek aan deugdelijk beukenhout.
Het bier is wel erg lekker in Guatemala: het merk Gallo won eind jaren tachtig de eerste prijs op een groot Amsterdams bierconcours. Monte Carlo-bier is iets zoeter, Moza is donker bier en wat bitterder. Rond Quezaltenango wordt Cabra-bier gebrouwen. Het is niet ongebruikelijk dat men in de tropen een schepje zout aan het bier toevoegt. De smakelijkste sterke drank is Ron de Zacapa, een uitstekende rumsoort (gewonnen uit suikerriet). Cusha is de ‘local poison’ van Guatemala. Het is illegaal en wordt daarom ook wel baranco (= klif) of clan (van clandestien) genoemd. Pas op, want voor het weet bent u ‘bolo’.
Restaurants
Overal waar toeristen al wat langer komen kan in principe goed gegeten worden, soms zelfs verrukkelijk. De beste restaurants zitten in Antigua, Panajachel en in zona 9 en 10 van Guatemala-Stad.
Hotels
Er zijn hotels in alle soorten en maten. Rond de grote toeristentrekpleisters kunt u zich in alle vormen van luxe wentelen, maar ook voor een paar dollar een simpel, schoon kamertje betrekken. De prijzen voor een tweepersoonskamer in de hotels in de hoofdstad lopen uiteen. Spotgoedkope hotelletjes in indianengebieden zijn vaak brandschoon, iets wat niet altijd gezegd kan worden van de ranzige hokjes die u in ladinostreken voor worden aangeboden. Een hotelreservering wordt in kleinere hotels vaak meer gezien als een aankondiging van een vaag voornemen uwerzijds.
Vervoer
Autoverhuur
Auto’s worden alleen verhuurd aan mensen boven de 25 jaar. Als borg wordt een creditcard gevraagd. Een internationaal rijbewijs is gewenst doch niet vereist. De prijzen zijn ongeveer gelijk aan die bij ons. Alleen als u een ‘fourwheel-drive’ huurt mag u over onverharde wegen rijden.
De toestand van de wegen is af en toe uitstekend (bijvoorbeeld tussen Guate en Puerto Barrios en tussen Flores en Tikal), maar doorgaans volstrekt erbarmelijk. Er is geen wegenwacht en bij pech moet u het hebben van vriendelijke passanten.
Openbaar vervoer
De Guatemalaanse spoorwegen worden stukje bij beetje opgedoekt. Er zijn zelfs voorstellen om ze helemaal te privatiseren, wat waarschijnlijk betekent dat ze alleen nog voor goederen-vervoer gebruikt zullen worden. Veel mist u er niet aan. De treinen zijn zeer smoezelig en rijden weinig frequent. Een reden om toch nog een keer de trein te nemen, is de couleur locale in de vehikels en het feit dat men langs plekken gevoerd wordt die men normaal gesproken niet te zien krijgt. Een leuk dagtochtje voert u bijvoorbeeld naar de kustplaats Puerto San José. Uit het treinraam wordt u een blik gegund op zowel de krottenwijken van Guatemala-Stad, als op de achtertuinen van de Ladino-paleisjes.
In Guatemala zijn misschien wel meer bussen dan auto's. Ze rijden overal naartoe en schrikken niet terug voor de allerergste modderwegen. De kwantiteit maakt veel goed van de kwaliteit: een verblijf van langer dan vier uur in een tweedeklasbus kan blijvende schade aan lichaam en ziel veroorzaken. De busprijzen
Foto:Verkeersbureau Guatemala
zijn laag tot zeer laag. Uw kaartje moet u vaak aan het eind van de rit teruggeven (om te controleren of u niet te lang bent blijven zitten).
Plaatselijk transport
Hoewel er alleen al in Guatemala-Stad veertien taximaatschappijen zijn, rijden er in Guatemala toch niet echt veel taxi's rond. De prijzen zijn ongeveer de helft van die in de Benelux. Er zitten zelden of nooit meters in de taxi's. U moet de prijs van tevoren afspreken; daarbij kunt u afdingen.
Binnenlandse vluchten
De binnenlandse vluchten zijn frequent en prima geregeld. Sinds 1994 zijn de vijf belangrijkste Middenamerikaanse luchtvaartmaatschappijen gefuseerd. Deze unie geeft zogenaamde ‘Mayan Airpasses’ uit, waarmee u goedkoop heen en weer kunt vliegen tussen Guatemala en aangrenzende landen.
Praktische zaken
Douane en grensformaliteiten
Nederlanders en Belgen hebben geen visum nodig. Wel moeten ze allerlei inreisdocumenten invullen en bij het verlaten van het land vijftig quetzales douanebelasting betalen. U krijgt een verblijfsvergunning voor dertig of negentig dagen. Voor een nieuwe moet u minimaal 72 uur het land uit zijn geweest.
U mag maar tachtig sigaretten (of twee pakjes shag) in- en uitvoeren. De controle is echter niet streng. Waag het niet om softdrugs of kunstschatten mee te nemen: de straffen zijn uiterst streng. Controleer uw bagage op het laatste moment als u ongeregeldheden vermoedt. Bij het verlaten van het land betaalt u ongeveer $2, bij de Mexicaanse en Beliziaanse grens en $3, bij de Hondurese en Salvadoriaanse grens.
Gezondheid
De medische zorg in Guatemala is uitstekend. Als u geld hebt, wel te verstaan. Uit landen in de omgeving komen de rijken naar Guatemala-Stad voor tandartsen, oogartsen en plastisch chirurgen. De gezondheidszorg voor de Indiaanse boeren is echter beroerd. Zeer treurig is dat deze weinig vertrouwen meer hebben in de traditionele medicijnen die niet zelden exact dezelfde stoffen bevatten als de geïmporteerde en peperdure fabrieksmedicijnen.
Het kraanwater zou volgens de autoriteiten gewoon drinkbaar zijn. Maar het komt nogal eens voor dat er mensen worden geveld door dysenterie, volgens artsen veroorzaakt door het slechte water. Beter is dus alleen gekookt water te drinken.
Onmisbare medicijnen zijn: ORS (tegen uitdroging bij diarree); een pijnstiller waar u op vertrouwen kan en imodium (zeer sterk anti-diarreemiddel, pas na vier dagen gebruiken, want u zit vervolgens drie dagen verstopt). Als u na een week nog diarree heeft (zeker als u daarbij koorts heeft) moet u naar een arts gaan.
Waar u zich wel voor moet hoeden is cholera. Er sterven ieder jaar tientallen mensen aan, vooral in de Petén en in de oostelijke laaglanden. Drink daar geen drankjes die uit pannen in bekertjes en glaasjes worden geschept. Drink ook geen ongekookt water uit een beek, als u er niet voor honderd procent zeker van bent dat er verder stroomopwaarts geen mensen wonen.
Voor Guatemala dient men ingeënt te zijn tegen difterie, tyfus, polio en hepatitis A. Omdat deze laatste vaccinatie snel uitgewerkt is, dient u hem kort voor uw reis te halen. Vergeet zeker niet malariapillen te halen bij uw arts.
Geldzaken
De munteenheid is de quetzal, die verdeeld is in centavos. Er zijn munten van 1, 5, 10 en 25 centavos. Biljetten zijn er van 50 centavos, 1, 5, 10, 20, 50 en 100 quetzales. Tussen 1983 en 1986 was de inflatie ongeveer 300 procent per jaar. De waardever-mindering ten opzichte van de dollar is sinds 1994 slechts minimaal. Onlangs werd serieus voorgesteld om ook de dollar tot officiële valuta te maken, dit
Foto: Manon van der Lit
om de salarissen die de vele Amerikaanse firma's uitbetalen, te kunnen belasten.
Voor iedere bank staat een bewapende, doch meestal vriendelijke soldaat die u kan vertellen of er American Express-kaarten geaccepteerd worden. In steeds meer hotels en winkels kun je met creditcards betalen.
Zwartwisselaars staan in bosjes bij het hoofdpostkantoor op de 6e Avenida in zona 1 van Guate. De koers is een fractie beter en 's avonds en op zondagen kan het een uitkomst zijn. Het is niet verboden en van bedrogen toeristen hebben we niets vernomen (hoewel dat laatste niet alles zegt).
Afdingen is op markten zeer gebruikelijk. Zoals in alle ontwikkelingslanden hebben ze hier veel te veel van zaken die niemand echt nodig heeft en vaak wordt het afdingen al gedaan door de koopman zelf, wanneer hij aarzeling bespeurt op uw gezicht. Wanneer u daarna hoofdschuddend wegloopt, wordt u de bodemprijs verteld.
Tijdsverschil
Het is in Guatemala acht uur vroeger dan bij ons. Er is geen zomertijdsverschil.
Guatemala Londen Amsterdam Brussel
12.00 u. 19.00 u. 20.00 u. 20.00 u.
Algemeen
Guatemala heeft een oppervlakte van 108 889 vierkant kilometer, wat neerkomt op anderhalf keer de Benelux. Hoewel het dus maar een klein landje is, zijn in Midden-Amerika alleen Honduras en Nicaragua ietsje groter. Die landen kennen echter niet zo'n grote verscheidenheid aan landschappen en klimaten.
Foto: Harm van Hees
Het land kan geologisch in drie stroken worden verdeeld. Ten eerste een langgerekte baan vulkanisch gebergte, die zo'n vijftig kilometer landinwaarts van oost naar west loopt en de Pacifische kust volgt. Parallel daaraan loopt een gewoon gevormd hooggebergte met aan de Mexicaanse grens toppen tot 3600 meter. Verder oost- en noordwaarts gaat dit over in een droog middengebergte dat zich voortzet in Honduras en El Salvador. Het noorden van het land bestaat grotendeels uit het junglelaagland van de Péten.
Natuur
In Guatemala komen meer plantensoorten voor dan in Canada, de VS en Europa bij elkaar. Er zijn maar liefst dertig microklimaten binnen dit kleine stukje tropen. De junglevegetatie in de Péten en de nevelwoudflora van de Verapaz zijn het rijkst.
Alleen de duiven en straathonden in Guatemala zijn hetzelfde als bij ons. Verder trekt alle levende have hier de aandacht. Voor vreemd gevogelte hoeft u niet eens de stad uit, want zelfs in het Parque Central hebben de mussen kod
Foto: Verkeersbureau Guatemala
dige kuifjes of rossige nekjes.
Voor nog exotischere dieren hoeft u ook niet al te veel ontberingen te doorstaan. De simpel te bereiken ruïnes van Tikal liggen midden in de jungle, waar het krioelt van de spin- en brulapen, de toekans, de papagaaien en de agoeti’s.
Cultuur
Guatemalanen zijn zeer vriendelijk en beleefd, maar het cultuurverschil is meestal te groot om echt bevriend met hen te raken. Met ladino’s die in de VS hebben gewoond gaat het nog wel, maar vooral met de Indianen kan het lastig zijn om een wat langer gesprek te voeren. U sluit beter bij hun belevingswereld aan als u zich thuis een beetje geïnformeerd heeft over de landbouwmethodes en de plaatselijke gewassen.
Aanstoot geeft u alleen als u fotografeert in kerken of zich al te sexy kleedt in afgelegen dorpjes. Over het algemeen zien ze ons als (vreedzame) bezoekers van een andere planeet, op wier gedrag en kledingswijze het niet de moeite is om kritiek te leveren.
Taal
Het Castiliaanse Spaans is de voertaal; alleen in de aller-duurste hotels verstaat men een beetje Engels. (De bevolking begroet u gewoonlijk met een hartelijk ‘goodbye’.) Het Latijns-Amerikaanse Spaans wijkt op een aantal punten af van het Europese Spaans. In Spanje spreekt men sneller en minder zangerig en men formuleert duidelijker. Een woord als ‘agua’ wordt in de mond van een Guatemalaan ‘a-oe-a’. De ‘v’ die in het Spaans gewoonlijk een b-achtige klank wordt, blijft dikwijls een v in deze streken. De zachte Spaanse th-klank is messcherp in Guatemala. Ook het idioom wil nogal eens verschillen. Om wat willekeurige voorbeelden te geven: ‘vosotros’ wordt nooit gebruikt, men zegt ‘ustedes’; ‘vos’ is een denigrerende vorm van ‘tu’ (zoiets als ‘jij daar’); een ‘camioneta’ is een goedkope bus, een ‘carro’ is een auto. Net als in het Nederlands gebruiken ze in het Amerikaanse Spaans te pas en te onpas verkleinwoordjes.
In 1990 onderscheidde men nog 24 verschillende indianentalen. Al deze talen stammen af van een proto-Maya-taal. Er zijn op het Guatemalaanse grondgebied sinds ongeveer 500 na Christus een viertal grote stromingen te onderscheiden. Binnen zo'n stroming kan men elkaar wel verstaan (een Quiché verstaat een Cakchiquel zoals een Duitser een Hollander verstaat), erbuiten wordt het lastiger (een Quiché verstaat een Mam, zoals wij een Deen verstaan) en neemt men zijn toevlucht tot het elementaire Spaans dat de meeste Indianen tussen de zes en zestig wel beheersen. Omdat bijna 85 procent van de indianen analfabeet is, evolueren de talen sneller dan bij ons. Pas sinds een jaar of twintig wordt er serieus gepoogd woordenlijsten en grammatica's op te stellen.
Klimaat en beste reistijd
Guatemala is altijd mooi en leuk. U moet echter weten wat u te wachten staat.
Foto: Manon van der Lit
De drukste maanden zijn januari, maart, juli, augustus en december. De minste toeristen komen in mei, juni en september. In juli en augustus komen de Amerikanen. Het soort Europeanen dat naar Guatemala gaat, is vooralsnog van het soort dat het zelf kan bepalen wanneer het op vakantie gaat. De meeste regen valt gewoonlijk in juli en oktober en wel tegen de westelijke hellingen van het hooggebergte langs de Pacifische kust. Zacapa, Retalhuleu en de Pacifische kust zijn het hele jaar door de heetste plekken van het land.
In Quezaltenango zijn de maximumtemperaturen niet lager dan in de hoofdstad. 's Nachts is het er echter al gauw tien graden kouder (soms tot tegen het vriespunt). Sneeuw en ijs vindt u alleen op de allerhoogste berg- en vulkaantoppen in de vroege ochtend. Op de hoogvlakte boven Huehuetenango zijn 's nachts temperaturen gemeten van vijftien graden onder nul.
Elke boom verliest in een andere maand zijn blad. De meeste bloemen zijn er in mei. Eind februari is het het heetste in het land. Het bergland is het mooist en het aangenaamst in juni en juli. In de regentijd is het vaak zo dat je de hele dag zorgelijk naar de lucht kijkt, maar dat het pas na zessen echt begint te regenen. Bij wolkbreuken in de regentijd lopen huizen onder en raken hele bergdorpen binnen een half uur volkomen geïsoleerd.
Jungletochten kunt u het allerbest in juni maken, als het nog niet te nat is, maar er toch af en toe een bui valt. De meeste muggen zijn er eind juli en eind september. Werkelijk een plaag is het dan alleen in de Petén en langs de Pacifische kust.
Eten en drinken
Eten
Hoewel de Guatemalaanse keuken sterk aanleunt tegen de Mexicaanse en de Spaanse,
Foto: Manon van der Lit
is het eten zelden of nooit heet. Het eten is evenmin vet. In de indianengebieden kan het echter wel eentonig zijn: bonen, roerei en tortilla's.
De basis van het indianenvoedsel, van Californië tot Argentinië, is altijd de viereenheid geweest van maïs, bonen, chilipepers en pompoen. In Midden-Amerika is de maïsbereiding echter op een essentiële manier anders dan elders, en dit is wellicht de verklaring waarom juist de Maya's tot de meest geavanceerde cultuur kwamen van het hele werelddeel. De maïs wordt door de Middenamerikanen gekookt in een mengsel van water en witte kalk. Dit levert een maïspap (nixtamal) op, die vervolgens met een stenen handmolen (metate de mano) tot ongezuurd deeg wordt gemaakt, waar uiteindelijk de bekende tortilla's uit worden vervaardigd. Het belang van de nixtamalbereiding ligt daarin dat maïs van zichzelf te weinig aminozuren en vitamine B bevat om als basisvoedsel te kunnen dienen. De toegevoegde kalk herstelt de balans van de essen-tiële aminozuren en werkt de onontbeerlijke nicotinezuuramiden op, zonder welke een volk ten gronde zou gaan aan de fatale ‘Pellagra’, een ziekte aan de huid en het zenuwstelsel.
Op markten worden allerlei vruchten verkocht, die men in eigen land nooit of zelden te zien krijgt. Om wat voorbeelden te geven: de pitahaya lijkt een beetje op een artisjok, maar blijkt van binnen een paarse sappige cactusvrucht vol pitjes. Hij smaakt enigzins als een kiwi. Miltomates zijn tomaatachtige vruchten met een bruin schilletje. De jocote lijkt op een kleine avocado en smaakt als een zure, Surinaamse guave.
Op markten en in de winkeltjes tegenover Doña Luisa's in Antigua, wordt cherlanka verkocht, honingblokjes die een beetje naar Turks fruit smaken. Bananenchips platanillas worden u aangeboden door jongens en meisjes die uw bus bestormen zogauw hij even stil staat. Ze zijn heerlijk en minder vet dan onze chips. Pas wel op dat u uw vullingen er niet kapot op bijt.
Drinken
Ze mogen dan de beste koffie van de wereld produceren, van koffiezetten hebben ze weinig kaas gegeten. Standaard is dat u een bak krijgt uit een grote pot Turkse koffie die al uren staat te pruttelen. Ook in de betere gelegenheden is de koffie of te slap, of te sterk. De koffie die we in de Benelux drinken komt vaak uit Guatemala. Dat die koffie wel smakelijk is, heeft te maken met het feit dat de Guatemalanen hun beste koffie naar Europa exporteren, de tweede keus naar de VS en de slechtste voor eigen gebruik houden. Daarbij slagen ze er niet in hun koffiebonen goed te branden, bij gebrek aan deugdelijk beukenhout.
Het bier is wel erg lekker in Guatemala: het merk Gallo won eind jaren tachtig de eerste prijs op een groot Amsterdams bierconcours. Monte Carlo-bier is iets zoeter, Moza is donker bier en wat bitterder. Rond Quezaltenango wordt Cabra-bier gebrouwen. Het is niet ongebruikelijk dat men in de tropen een schepje zout aan het bier toevoegt. De smakelijkste sterke drank is Ron de Zacapa, een uitstekende rumsoort (gewonnen uit suikerriet). Cusha is de ‘local poison’ van Guatemala. Het is illegaal en wordt daarom ook wel baranco (= klif) of clan (van clandestien) genoemd. Pas op, want voor het weet bent u ‘bolo’.
Restaurants
Overal waar toeristen al wat langer komen kan in principe goed gegeten worden, soms zelfs verrukkelijk. De beste restaurants zitten in Antigua, Panajachel en in zona 9 en 10 van Guatemala-Stad.
Hotels
Er zijn hotels in alle soorten en maten. Rond de grote toeristentrekpleisters kunt u zich in alle vormen van luxe wentelen, maar ook voor een paar dollar een simpel, schoon kamertje betrekken. De prijzen voor een tweepersoonskamer in de hotels in de hoofdstad lopen uiteen. Spotgoedkope hotelletjes in indianengebieden zijn vaak brandschoon, iets wat niet altijd gezegd kan worden van de ranzige hokjes die u in ladinostreken voor worden aangeboden. Een hotelreservering wordt in kleinere hotels vaak meer gezien als een aankondiging van een vaag voornemen uwerzijds.
Vervoer
Autoverhuur
Auto’s worden alleen verhuurd aan mensen boven de 25 jaar. Als borg wordt een creditcard gevraagd. Een internationaal rijbewijs is gewenst doch niet vereist. De prijzen zijn ongeveer gelijk aan die bij ons. Alleen als u een ‘fourwheel-drive’ huurt mag u over onverharde wegen rijden.
De toestand van de wegen is af en toe uitstekend (bijvoorbeeld tussen Guate en Puerto Barrios en tussen Flores en Tikal), maar doorgaans volstrekt erbarmelijk. Er is geen wegenwacht en bij pech moet u het hebben van vriendelijke passanten.
Openbaar vervoer
De Guatemalaanse spoorwegen worden stukje bij beetje opgedoekt. Er zijn zelfs voorstellen om ze helemaal te privatiseren, wat waarschijnlijk betekent dat ze alleen nog voor goederen-vervoer gebruikt zullen worden. Veel mist u er niet aan. De treinen zijn zeer smoezelig en rijden weinig frequent. Een reden om toch nog een keer de trein te nemen, is de couleur locale in de vehikels en het feit dat men langs plekken gevoerd wordt die men normaal gesproken niet te zien krijgt. Een leuk dagtochtje voert u bijvoorbeeld naar de kustplaats Puerto San José. Uit het treinraam wordt u een blik gegund op zowel de krottenwijken van Guatemala-Stad, als op de achtertuinen van de Ladino-paleisjes.
In Guatemala zijn misschien wel meer bussen dan auto's. Ze rijden overal naartoe en schrikken niet terug voor de allerergste modderwegen. De kwantiteit maakt veel goed van de kwaliteit: een verblijf van langer dan vier uur in een tweedeklasbus kan blijvende schade aan lichaam en ziel veroorzaken. De busprijzen
Foto:Verkeersbureau Guatemala
zijn laag tot zeer laag. Uw kaartje moet u vaak aan het eind van de rit teruggeven (om te controleren of u niet te lang bent blijven zitten).
Plaatselijk transport
Hoewel er alleen al in Guatemala-Stad veertien taximaatschappijen zijn, rijden er in Guatemala toch niet echt veel taxi's rond. De prijzen zijn ongeveer de helft van die in de Benelux. Er zitten zelden of nooit meters in de taxi's. U moet de prijs van tevoren afspreken; daarbij kunt u afdingen.
Binnenlandse vluchten
De binnenlandse vluchten zijn frequent en prima geregeld. Sinds 1994 zijn de vijf belangrijkste Middenamerikaanse luchtvaartmaatschappijen gefuseerd. Deze unie geeft zogenaamde ‘Mayan Airpasses’ uit, waarmee u goedkoop heen en weer kunt vliegen tussen Guatemala en aangrenzende landen.
Praktische zaken
Douane en grensformaliteiten
Nederlanders en Belgen hebben geen visum nodig. Wel moeten ze allerlei inreisdocumenten invullen en bij het verlaten van het land vijftig quetzales douanebelasting betalen. U krijgt een verblijfsvergunning voor dertig of negentig dagen. Voor een nieuwe moet u minimaal 72 uur het land uit zijn geweest.
U mag maar tachtig sigaretten (of twee pakjes shag) in- en uitvoeren. De controle is echter niet streng. Waag het niet om softdrugs of kunstschatten mee te nemen: de straffen zijn uiterst streng. Controleer uw bagage op het laatste moment als u ongeregeldheden vermoedt. Bij het verlaten van het land betaalt u ongeveer $2, bij de Mexicaanse en Beliziaanse grens en $3, bij de Hondurese en Salvadoriaanse grens.
Gezondheid
De medische zorg in Guatemala is uitstekend. Als u geld hebt, wel te verstaan. Uit landen in de omgeving komen de rijken naar Guatemala-Stad voor tandartsen, oogartsen en plastisch chirurgen. De gezondheidszorg voor de Indiaanse boeren is echter beroerd. Zeer treurig is dat deze weinig vertrouwen meer hebben in de traditionele medicijnen die niet zelden exact dezelfde stoffen bevatten als de geïmporteerde en peperdure fabrieksmedicijnen.
Het kraanwater zou volgens de autoriteiten gewoon drinkbaar zijn. Maar het komt nogal eens voor dat er mensen worden geveld door dysenterie, volgens artsen veroorzaakt door het slechte water. Beter is dus alleen gekookt water te drinken.
Onmisbare medicijnen zijn: ORS (tegen uitdroging bij diarree); een pijnstiller waar u op vertrouwen kan en imodium (zeer sterk anti-diarreemiddel, pas na vier dagen gebruiken, want u zit vervolgens drie dagen verstopt). Als u na een week nog diarree heeft (zeker als u daarbij koorts heeft) moet u naar een arts gaan.
Waar u zich wel voor moet hoeden is cholera. Er sterven ieder jaar tientallen mensen aan, vooral in de Petén en in de oostelijke laaglanden. Drink daar geen drankjes die uit pannen in bekertjes en glaasjes worden geschept. Drink ook geen ongekookt water uit een beek, als u er niet voor honderd procent zeker van bent dat er verder stroomopwaarts geen mensen wonen.
Voor Guatemala dient men ingeënt te zijn tegen difterie, tyfus, polio en hepatitis A. Omdat deze laatste vaccinatie snel uitgewerkt is, dient u hem kort voor uw reis te halen. Vergeet zeker niet malariapillen te halen bij uw arts.
Geldzaken
De munteenheid is de quetzal, die verdeeld is in centavos. Er zijn munten van 1, 5, 10 en 25 centavos. Biljetten zijn er van 50 centavos, 1, 5, 10, 20, 50 en 100 quetzales. Tussen 1983 en 1986 was de inflatie ongeveer 300 procent per jaar. De waardever-mindering ten opzichte van de dollar is sinds 1994 slechts minimaal. Onlangs werd serieus voorgesteld om ook de dollar tot officiële valuta te maken, dit
Foto: Manon van der Lit
om de salarissen die de vele Amerikaanse firma's uitbetalen, te kunnen belasten.
Voor iedere bank staat een bewapende, doch meestal vriendelijke soldaat die u kan vertellen of er American Express-kaarten geaccepteerd worden. In steeds meer hotels en winkels kun je met creditcards betalen.
Zwartwisselaars staan in bosjes bij het hoofdpostkantoor op de 6e Avenida in zona 1 van Guate. De koers is een fractie beter en 's avonds en op zondagen kan het een uitkomst zijn. Het is niet verboden en van bedrogen toeristen hebben we niets vernomen (hoewel dat laatste niet alles zegt).
Afdingen is op markten zeer gebruikelijk. Zoals in alle ontwikkelingslanden hebben ze hier veel te veel van zaken die niemand echt nodig heeft en vaak wordt het afdingen al gedaan door de koopman zelf, wanneer hij aarzeling bespeurt op uw gezicht. Wanneer u daarna hoofdschuddend wegloopt, wordt u de bodemprijs verteld.
Tijdsverschil
Het is in Guatemala acht uur vroeger dan bij ons. Er is geen zomertijdsverschil.
Guatemala Londen Amsterdam Brussel
12.00 u. 19.00 u. 20.00 u. 20.00 u.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
